Moje zaimki to: ono/jeno • Zaimki.pl

Moje zaimki to:

ono/jeno

(Rodzaj neutralny z elementami postpłciowego)

Przykłady użycia w zdaniu:

Myślę, że ono jest bardzo miłe, przyjacielskie i urzekające.
Tęsknię za jeno śmiechem.
Chciałobym no posłuchać.
Chciałobym posłuchać właśnie jeno.
Napiszę do nieno później.
Powiedziałom nu, że je lubię.
Powiedziałom to właśnie jenu.
To wszystko dzięki nienu.
Spotkałom je wczoraj.
Spotkałom właśnie je.
Wycelowałom w nie palcem.
Poszłom z niem do szkoły.
Rozmawialiśmy o niem ostatnio.
Chciałobyś pójść do kina?
Czy będziesz grało z nami?
Kiedy będziesz mogło się z nami spotkać?
Gdy byłom w domu, zaczęłom gotować.
Dostałom wyniki egzaminu i jestem z nich zadowolone.
Każde z nich chciało czego innego.
To miło, że nas państwo odwiedza.
Czy będzie państwo kontynuować subskrypcję?

Form ono/jeno używa 16,4% osób niebinarnych.
Dane na podstawie Niebinarnego Spisu Powszechnego 2024.

Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są wg RJP poprawne gramatycznie.

Występują one chociażby w „Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej” z 1823 czy Praktische Polnische Grammatik für Deutsche z 1796.

Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest tutaj, a neologiczna tutaj.

Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to neutratywy.

Odmiana:

Mianownik	Dopełniacz	Celownik	Biernik	Narzędnik	Miejscownik
ono	no / jeno / nieno	nu / jenu / nienu	je / je / nie	niem	niem

Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?

1 os.	2 os.	3 os.	Przymiotniki
o	o	o	e

Formy neutralne

Ze względu na użycie już istniejącego w polszczyźnie rodzaju neutralnego jest to jedna z najczęściej używanych oraz łatwych do zrozumienia opcji. Formy takie jak „zrobiłom” czy „poszłoś”, choć poprawne gramatycznie, dopiero od niedawna są szerzej używane, i dla wielu brzmią infantylnie, dehumanizująco (póki nie zostaną znormalizowane). W odmianie wiele form neutralnych jest tożsamych z męskimi, dlatego niektóre osoby wolą używać zmodyfikowanych wariantów wykorzystujących inne zaimki przy zachowaniu neutralnej koniugacji czasowników.

Udostępnij:

Przykłady z tekstów kultury:

Rodzaj neutralny z elementami postpłciowego (ono/jeno)

Rada Języka Polskiego – Opinia o formach „byłom”, „byłoś”, itp., 2003
- „Problem, który Pan poruszył w liście do RJP, jest ciekawy, a jego rozwiązanie może nastąpić przez odwołanie się do opisu kategorii gramatycznych, zawartego w podręcznikach i encyklopediach językowych. Chodzi o to, czy formy 1. i 2. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego w czasie przeszłym występują w polszczyźnie, czy są poprawne w naszym języku. Otóż mamy tu do czynienia z dwiema kwestiami: formalno-gramatyczną i semantyczną.
  Jeśli chodzi o tę pierwszą kwestię, to opis kategorii gramatycznych czasownika w „Encyklopedii języka polskiego” (wyd. III, Wrocław 1999) zawiera informację, że: „W cz[asie] prze[szłym] prócz odmiany przez osobę i liczbę występuje odmiana przez rodzaj: w l. poj. istnieje opozycja rodz. m. : rodz. ż. : rodz. n. (końcówki -ø, -a, -o)” (s. 45), natomiast w tabeli na s. 194 podane są końcówki dla l. poj. czasu przeszłego: -m, -ś, -ø). Nigdzie nie występuje zastrzeżenie, że nie tworzy się form 1. i 2. osoby rodzaju nijakiego w czasie przeszłym. Tak więc z punktu widzenia gramatycznego formy byłom, byłoś, robiłom, robiłoś, widziałom, widziałoś itd. są poprawne, zgodne z systemem językowym.”

O co chodzi w tej stronie?

Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.

Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.

Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.

Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).

Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.

Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.

Strona główna