Moje zaimki to:

ona/jej lub onu/jenu

(Formy wymienne: Rodzaj żeński lub Rodzaj postpłciowy, dukaizmy)

Przykłady użycia w zdaniu:

  • Myślę, że ona jest bardzo miła, przyjacielska i urzekająca.
  • Tęsknię za jej śmiechem.
  • Chciałabym jej posłuchać.
  • Chciałabym posłuchać właśnie jej.
  • Napiszę do niej później.
  • Powiedziałam jej, że lubię.
  • Powiedziałam to właśnie jej.
  • To wszystko dzięki niej.
  • Spotkałam wczoraj.
  • Spotkałam właśnie .
  • Wycelowałam w nią palcem.
  • Poszłam z nią do szkoły.
  • Rozmawialiśmy o niej ostatnio.
  • Chciałabyś pójść do kina?
  • Czy będziesz grała z nami?
  • Kiedy będziesz moa się z nami spotkać?
  • Gdy byłam w domu, zaczęłam gotować.
  • Dostałam wyniki egzaminu i jestem z nich zadowolona.
  • Każda z nich chciała czego innego.
  • To miło, że nas pani odwiedza.
  • Czy będzie pani kontynuować subskrypcję?

Odmiana:

Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Miejscownik
ona jej / jej / niej jej / jej / niej / / nią nią niej

Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?

1 os. 2 os. 3 os. Przymiotniki
a a a a

Udostępnij:

Przykłady z tekstów kultury:

Formy wymienne (ona lub onu)

  • Jacek DukajLinia oporu (w: „Król Bólu”) , 2010 ; formy wymienne: ona lub onu

    • I pamiętałum, jak rodziłam dzieci, dwoje, troje, pięcioro, ośmioro dzieci, w chacie lampą olejną oświetlanej i w ziemiance ciemnej, pracując w polu i pracując przy zwierzętach, rodziłam dzieci, a potem te dzieci męczyły mnie i dręczyły, aż zadręczyły; tak umierałam.

Rodzaj żeński (ona/jej)

  • Piotr Wesołowicz, Dawid KrawczykDwa miesiące aresztu dla aktywistki LGBT. Spontaniczna demonstracja w jej obronie (w: „Gazeta Wyborcza”) , 2020

    • Sąd w Warszawie zdecydował o dwumiesięcznym areszcie dla Margot, aktywistki walczącego z homofobią kolektywu Stop Bzdurom. Informacja o tym doprowadziła do protestów, które sprzed siedziby Kampanii Przeciw Homofobii przeniosły się na Krakowskie Przedmieście i pod komendę na Wilczą. Policja zatrzymała kilkunastu ich uczestników.
    • Margot pożegnała się z grupą, która odprowadziła ją na Nowy Świat i zaczęła iść w stronę kościoła z pomnikiem Chrystusa. Wtedy podeszli do niej policjanci w mundurach i nieumundurowani, złapali za ręce i wsadzili do nieoznakowanego grafitowego samochodu. Doszło do szarpaniny między protestującymi i policją.
  • Julia WłaszczukMargot ze Stop Bzdurom: Nie mam czasu się bać (w: „Vogue”) , 2020

    • Ostatnie dwa dni spędziłam w domu w gronie przyjaciółek. Czas minął nam na rozmowach, jedzeniu i kochaniu się. Po wyjściu musiałam na chwilę odciąć. Teraz powoli wracam do rzeczywistości i normalnego rytmu pracy, więc dziś mam się różnie – czasami czuję radość, a chwilę potem przygnębienie i stres. Dopiero dziś w nocy czytałam o wszystkim, co wydarzyło się przez ostatnie tygodnie i byłam pod ogromnym wrażeniem.
    • Przez pierwsze kilka dni część współosadzonych krzyczało w moją stronę obelgi i groźby, ale szybko im się to znudziło. Później kilka razy zaczepiano mnie tekstami w stylu: „Co tam Margareta?” czy „Jak masz na imię, dziewczynko?”. Prawie wszyscy współwięźniowie zwracali się do mnie żeńskimi zaimkami, czego nie mogłam wyegzekwować ze strony służby więziennej.
  • Ann LeckieZabójcza sprawiedliwość (tłum. Danuta Górska) , 2015 ; postać niebinarna używająca form żeńskich

    • Odwróciłam się, żeby jej się przyjrzeć. Była wyższa od większości Nilterek, ale tłusta i blada jak one wszystkie. Ważyła więcej ode mnie, ale ja byłam wyższa i znacznie silniejsza, niż mogło się wydawać. Nie zdawała sobie sprawy, na kogo się porywa. Była prawdopodobnie płci męskiej, sądząc po skomplikowanych kanciastych wzorach pikowania na jej koszuli. Nie miałam całkowitej pewności. To byłoby bez znaczenia, gdybym przebywała w przestrzeni Radch. Radchaai nie zwracają większej uwagi na płeć, a ich język – mój pierwszy język – w ogóle nie uwzględnia rozróżnień płci. Język, którym teraz mówiliśmy, uwzględniał i mogłam sobie narobić kłopotów, gdybym użyła niewłaściwych form. Nie pomagało, że wskazówki pozwalające odgadnąć płeć zmieniały się w każdym kolejnym miejscu, niekiedy radykalnie, i rzadko miały dla mnie sens.
  • Ann LeckieZabójczy miecz (tłum. Danuta Górska) , 2016 ; postać niebinarna używająca form żeńskich

    • – Przyszła przeprosić moją pracownicę. – Zastępczynię Daos Ceit, tam, w zewnętrznym biurze. – Ich matki są kuzynkami. – Formalnie słowo użyte przez Skaaiat oznaczało pokrewieństwo pomiędzy dwojgiem ludzi z różnych domów, którzy mieli wspólną rodzicielkę albo babkę, jednak w sensie potocznym dotyczyło dalszego krewnego, przyjaciela albo kogoś, z kim się dorastało. – Wczoraj miały się spotkać na herbacie, ale Tisarwat się nie pojawiła i nie odpowiadała na wiadomości. A wiesz, jak wojskowi się lubią z zarządem doków. – Czyli pozornie uprzejmość, a prywatnie pogarda. – Moja pracownica się obraziła.
  • Yoon Ha LeeSmocza perła (tłumaczenie: Agnieszka Fulińska i Aleksandra Klęczar) , 2019

    • – Idzie ci lepiej niż zwykle – oznajmiło w końcu Sujin. Nie zauważyłam, że pogrążone w lekturze książki dotyczącej chemii zwracało na nas w ogóle uwagę.
    • – Nie ostrzegłoś przypadkiem Hwana, żeby trzymał się z daleka? – zapytałam.
      – Powiedziałom to ze względu na upiory.
      Musiałam przyznać, że mi zaimponowało.
  • Ginny NawrockaCierpki zapach kosmosu (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020 ; oprócz tego także postaci niebinarne używające męskich i żeńskich form

    • Ja, Gosia, Ewa i Jacek. Gosia była najmłodsza... Jest najmłodsza. Jacek jest z tego samego roku, co ja, ale onu urodziłu się na początku, a ja pod koniec. A Ewa jest pięć lat starszy ode mnie.

Rodzaj postpłciowy, dukaizmy (onu/jenu)

  • Bugsnax (tłum. Ola Lubińska, Maciej Kowalik) , 2020

    • Zapalonu naukowcu. Nie szanuje innych (w tym mnie). Lubi intelektualistów, empiryzm i czarny humor.
    • Nie lubi dziennikarzy za to, że przedstawiali nu jako przerażającenu.
    • Widziałam, jak podniosłu ją… do ust, a potem… ugryzłu!
    • Nowe zadanie! Znajdź Floofty'enu!
    • Czego pragniesz, o wielku Floofty!
  • Podcast ZVZ #14, 2019

    • [Paweł Opydo] Uważam, że dodawanie „u” do wszystkiego jest super opcją, na przykład „niebinarnu złowieszczu piratu”.
    • [Katarzyna Czajka-Kominiarczuk] Język, którym się posługujemy kształtuje rzeczywistość. Jeśli będziemy korzystali ze słów, które będą miały końcówki żeńskie, jeśli będziemy korzystali właśnie z takich słów naszych zakończonych „-u”, to w naszej świadomości zaczniemy widzieć za tymi słowami nie tylko mężczyzn, ale i kobiety, ale i osoby niebinarne. Dzieci, które będą się wychowywały po naszym pokoleniu będą już zupełnie przyzwyczajone do tych końcówek i dla nich to, że jest astronauta, astronautka czy astronautu będzie absolutnie oczywiste.
  • Day With(Out) Art 2020: Transmissions (tłum. Michał Tomaszewski) , 2020 ; Kompilacja filmów wykonanych na zlecenie organizacji Visual AIDS w ramach corocznego Day With(Out) Art. Filmy były pokazywane online w Polsce podczas Światowego Dnia AIDS przez Galerię Miejską Arsenał i Biennale Warszawa. Autorka drugiego z filmów prosiła o używanie niebinarnych form w tłumaczeniu.

    • Z początku to był kubeł zimnej wody. Wciąż nie zaakceptowałum choroby. Miałum myśli samobójcze.
      Zacząłum rozmawiać z mamą. Powiedziałum: „Wiesz co? Gdy już umrę, nie chcę czuwania”.
      Chciałum, żeby to była tajemnica, którą zabiorę do grobu.
      Dobrze, przedtem się zbadałum i odstawiłum leki, ale jak dowiedziałum się, że jestem w ciąży, zrobiłum to dla dobra dziecka, żeby urodziło się zdrowe.
      Cały czas brałum leki i spuchnęłum jak potwór.
  • Klaudia BobelaZaimki.pl: powstała strona ułatwiająca dostosowanie języka polskiego osobom niebinarnym. Rozmawialiśmy z jej twórcą i twórczynium (w: „Queer.pl”) , 2020

    • [queer.pl] Skąd pomysł na stworzenie takiej strony?
      [Andrea] Złożyło się na to wiele czynników. Samu jestem osobą niebinarną i wkurza mnie, że łatwiej mi wyrazić się w obcych językach niż w ojczystym. Poszukałum więc w Internecie więcej informacji na temat nieortodoksyjnych form językowych, porozmawiałum z paroma osobami, które ich używają i napisałum na tej podstawie posta na bloga, w którym wyjaśniam, czemu poszukiwanie bardziej neutralnej płciowo polszczyzny jest ważne (i to nie tylko dla osób niebinarnych!), oraz zbieram w kilku tabelkach parę najpopularniejszych pomysłów na dokonanie tego.
    • [Paweł] Inną opcją jest na przykład zupełnie nowy rodzaj gramatyczny („byłum”, „widziałum”) stworzony przez Jacka Dukaja na potrzeby powieści science fiction "Perfekcyjna niedoskonałość", gdzie posługiwały się nim postludzkie, pozbawione stałej cielesności istoty w dalekiej przyszłości, ale który z powodzeniem zaadaptowały wobec siebie nie utożsamiające się w pełni z męskością ani kobiecością osoby żyjące tu i teraz, jak choćby Andrea.
  • Artur Nowrot„Niektóre rzeczy da się opisać tylko za pomocą/ języka science fiction”. O Tryptyku z dwoma ogonami Bogi Takács (w: „Magazyn Kontent 12-13, 2020”) , 2020

    • Partia Psa z Dwoma Ogonami to oczywisty żart. W jej manifeście zawarte są obietnice piwa i życia wiecznego oraz projekt budowy stacji kosmicznej. Można by pomyśleć, że to właśnie tymi postulatami ugrupowanie zjednało sobie sympatię Bogi Takács, którenu twórczość prozatorska i poetycka jest mocno zakorzeniona w science fiction. Ale już na samym początku drugiej części tryptyku dowiadujemy się, że nie to jest powodem, dla którego osoba wypowiadająca się w wierszu zamierza głosować na partię. Chodzi o coś innego. O coś więcej.
  • Magdalena StonawskaGdzie są fantastyczne lesbijki? (w: „Magazyn RTV” #12) , 2020

    • Kira Nin – jest profesjonalnym artystum, osobą niebinarną, genderfluid i lesbijką (zaimki: onu/jenu). Jest wiedźmą i anarchistą.
  • Bogi TakácsNotka autorska w Magazynie KONTENT 12-13; 2020 (tłum. Artur Nowrot) , 2020

    • Bogi Takács – węgiersko-żydowska osoba agenderowa obecnie mieszkająca w Stanach Zjednoczonych ze swoją rodziną i kolekcją książek. Pisze, redaguje i recenzuje poezję i prozę spekulatywną. Zdobyłu nagrodę literacką Lambda w kategorii Najlepsza Proza Transgenderowa za redakcję antologii Transcendent 2; znalazłu się także w finałach nagród Locus i Hugo. Pisze o książkach na blogu bogireadstheworld.com, ma też konta na Twitterze, Patreonie i Instagramie jako bogiperson.
  • Rozmowa Ewy Tomaszewicz z Loë Fjorsigviss i Magdaleną StonawskąTęcza w fandomie (w: „Replika” #83) , 2020

    • [Loë Fjorsigviss] Od kiedy pamiętam, uwierało mnie mówienie o sobie jako o dziewczynie czy kobiecie. Nie utożsamiałum się z tym. Zorientowałum się, że mogę nie być kobietą, nie ze względu na dysforię płciową, tylko ze względu na euforię. Kiedy dopuściłum do siebie myśl, że są inne opcje, zaczęłum esksperymentować i poprosiłum parę znajomych osób, żeby spróbowały tak się do mnie zwracać. Gdy zaczęły tak do mnie mówić, poczułum ogromną ulgę. Kiedy mówię o sobie, ta inna forma przychodzi mi z trudem, ciągle samu mam z nią problem, ale to uczucie, kiedy inni mówią o mnie w ten sposób, powiedziało mi, że to może być faktycznie dobry kierunek, że nie jestem dziewczyną ani chłopakiem, ale kimś poza tym. I to było naprawdę wspaniałe i wyzwalające uczucie.
  • Michał Radomił WiśniewskiLudzie z komputera, ludzie z internetu (w: „Gazeta festiwalowa” edycji 16/2020 Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania) , 2020

    • Najciekawsze z nich wydają mi się tzw. dukaizmy. Wymyślona przez Jacka Dukaja na potrzeby powieści s.f. Perfekcyjna niedoskonałość forma używana przez postludzkie, postcielesne cyfrowe byty zwane phoebe („phoebe Michał powiedziału, że bardzo by chciału”) została zaadaptowana przez osoby, które miały problemy, aby wyrazić swoją tożsamość w ojczystym języku. Czy to nie piękne? Oto w głowie konserwatywnego pisarza, który lepiej fantazjuje o tym, co będzie za kilkaset lat, niż potrafi zrozumieć świat za oknem (ogłoszone w latach dziewięćdziesiątych arcybinarne opowiadanie pod znamiennym tytułem Wielkie podzielenie, w którym pod wpływem wirusa kobiety mordują mężczyzn), zrodziło się przypadkiem wyjście z językowej pułapki zastawionej przez polszczyznę. Język wyznacza granice naszego świata; jest więc kluczem do ich przesunięcia.
  • AndreaDroga ludzkości, uprasza się o samounicestwienie…, 2019

    • ‘Ja mam pomysł’, ogłosiłu jednu z Senatorów, wstając. Trochę nu zajęło zdecydowanie, czy warto w ogóle o tym pomyśle wspominać. A raczej, czy bezpiecznie jest o nim napomsknąć. Lecz w końcu wstału i odważyłu się odezwać. I tak zaraz będzie martwu, więc co za różnica? Wszyscy będą. Jeśli kiedyś łapać się desperackich kroków, to teraz.
  • Joanna BerryŚwiatło, które niesiesz (Opowiadanie z gry Star Wars: Squadrons) , 2020

    • Keo wyćwiczonym ruchem przykmnęłu przepustnicę A-winga. Pochodziłu z Mirial, miału żółto-zieloną skórę, najwyżej dwadzieścia kilka lat i nie wyglądału na doświadczonego pilota. Szereg wyścigowych rywali, a później imperialnych pilotów, pomylił się w tej kwestii i słono za to zapłacił.
    • – Grand Prix Socorro Sunset – powiedział Relkin. – Ta sztuczka, którą wywinęłuś w ostatniej chwili – ten mały, oszukańczy manewr, który wytrącił mój statek z kursu – kosztował mnie mistrzowski medal, na który zasługiwałem.
  • Charlie Jane AndrewsKsięgarnia na krańcu Ameryki (w: „Nowa Fantastyka” 11/2020; tłumaczenie: Piotr Zawada) , 2020

    • Sander patrzyłu na miejsce, w którym powinny stać Dusze na Ziemi, a jenu bladą, krągłą twarz wypełniły zmarszczki. Sander miału tatuaż motyla, odzianego w błyszczącą zbroję, a z wygolonej potylicy opadały nu przewody. Byłu inżynierem z Kompleksu Anoth.
  • Jacek DukajPerfekcyjna niedoskonałość, 2003

    • – Do Creytona powinniśmy dotrzeć w ciągu trzydziestu ośmiu k-godzin. Nawet zważywszy na utratę krwi pana i stahs McPherson–
      – Chciałuś powiedzieć – przerwał nu Zamoyski – powinniśmy byli tam dotrzeć. Samu twierdzisz, że po odcięciu od Plateau nie wiesz nawet, w którą stronę lecimy. Swoją drogą, zastanawiam się, jak to możliwe. Przecież chyba pamiętasz, gdzie celowałuś.
    • – To było wyzwanie na pojedynek – stwierdziła manifestacja Słowińskienu i kopnęła upuszczoną muszlę aż pod palmy. Stłukła sobie przy tym stopę i teraz podskakiwała na jednej nodze, wściekła – taki na poły komiczny behawior manifestowału Adamowi i Cesarzowi.
    • Jeszcze nie do końca świadomy otoczenia, zareagował w sposób stosowny dla ciążenia Farstone (lub Pałacu) – i w efekcie odbił się od bocznej ściany. Zamrugał, nie wierząc własnym oczom. Z odległości dwóch cali szczerzyłu się bowiem z niej, wielku jak posąg Stalina, Patrick Gheorg McPherson.
      W odruchu już niemal paniki odepchnął się Zamoyski wstecz, ku fotelowi. Nie mógł oderwać wzroku od ekranu z uspokajająco uśmiechniętum Patrickum – najpierw więc fotel wymacał, fotel i ciało na nim.
    • Głupi! Znajdujesz się w jenu wnętrzu, onu czyta twoje nastroje, pragnienia, instynkty, myśli nieomal – z napięcia mięśni, drżenia strun głosowych, temperatury naskórka, rytmu oddechu, łopotu serca, szumu krwi w żyłach i tkankach. Skąd niby wiedziału wówczas, że szukasz urynału? Nic wu nie umknie. Pozostajecie całkowicie w jenu władzy. Nie jesteś w stanie przekazać Angelice ni słowa tak, by onu o nim nie wiedziału.
  • Jacek DukajLinia oporu (w: „Król Bólu”) , 2010 ; formy wymienne: ona lub onu

    • I pamiętałum, jak rodziłam dzieci, dwoje, troje, pięcioro, ośmioro dzieci, w chacie lampą olejną oświetlanej i w ziemiance ciemnej, pracując w polu i pracując przy zwierzętach, rodziłam dzieci, a potem te dzieci męczyły mnie i dręczyły, aż zadręczyły; tak umierałam.
  • Jacek DukajLinia oporu (w: „Król Bólu”) , 2010

    • Na owych pustkowiach zagubienia, wśród zgąszczów zieleni, nie ja jednu nosiłum kształt człowieczy. Spotykałum też innych cudzoświatowców, wieczorami przy ogniu wyznawali swe historie. Zazwyczaj podróżowali do krewnych przebywających na oddaleniu, do synówcórek, bracisióstr, którzy opuścili krainy kamienia i prawa, ojczyzny zera i jedynki.
    • Im dalej wędrowałuśmy, tym bardziej zmieniało się wszystko wokół. Świat przemieniał się w sen o snach nietrwały.
      Czas jakiś żyłum w gaju owocowym, gdzie zbierałuśmy jabruszki i oliwnice, też wyłącznie nimi się żywiąc.
  • Ginny NawrockaCierpki zapach kosmosu (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020 ; oprócz tego także postaci niebinarne używające męskich i żeńskich form

    • Ja, Gosia, Ewa i Jacek. Gosia była najmłodsza... Jest najmłodsza. Jacek jest z tego samego roku, co ja, ale onu urodziłu się na początku, a ja pod koniec. A Ewa jest pięć lat starszy ode mnie.
  • Artur NowrotSmocze dziecko (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020 ; przymiotniki w formie nijakiej

    • Yare robiłu jednak, co w jenu mocy, by zadowolić rodziców i starszyznę, wykonywać bez zwłoki polecenia, nie zaniedbywać obowiązków i za bardzo nie narzekać.
  • Kelly RobsonInterwencja (w: „Nowa Fantastyka” 5/2020; tłumaczenie: Paweł Dembowski) , 2020

    • Émeraude odpięłu się i pokazału palec lekarce. Przełączału się między dwoma trybami – wszystko albo nic. Kilka miesięcy temu doznału kontuzji, naciągając mocno ścięgno zginacza.
  • Merc Fenn WolfmoorNaszym celem jest nie umrzeć (w: „Nowa Fantastyka” 11/2020; tłumaczenie: Michał Kubalski) , 2020

    • Sua gapi się na nienu i czeka - nie wie, co ma odpowiedzieć, nie mając więcej informacji. Maya nie patrzy na Suę, gdy mówi. Po prostu przemawia prosto w przestrzeń, gdzie sekrety są mniej niebezpieczne.
    • Maya nie reaguje na wiadomości na UdzielajSię, esemesy, ani nawet na wiadomość głosową, wygenerowaną z wpisanego tekstu. To przeraża Suę. Nigdy nie dzwoni do nikogo, chyba że w sytuacjach awaryjnych. Maya zdaje sobie z tego sprawę. Poza num wiedzą o tym tylko Caspian i Jong. Maya obiecału, że odbierze rozmowę głosową.
    • Kurwa, to brzmi bardziej oskarżycielsko niż chciało. Sua gryzie się w wargę. To nic. Maya ma świetny profil społeczny: ekstrawertycznu, zaangażowanu w społeczność, zainteresowanu dozwolonymi odmianami sztuki, zawsze lojalnu obywatelu. Pracuje na pełen etat w warsztacie naprawiającym małe AGD.
  • Kazimierz PrzybyszTrzy wiersze (w: „Tlen Literacki” 6/2020) , 2020

    • pić chciałum z onu źródeł
      ale ludzie mi się nawarstwili i zasłonili
      (a nie wolno się gromadzić!)
  • XymMusicapocalypse enby, 2019

    • bądźmy tu razem
      ostatni raz
      złączone w intymnym uścisku
      byłuś tu ze mną
      byłum tu z tobą
      czego jeszcze można chcieć

O co chodzi w tej stronie?

Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.

Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.

Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.

Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).

Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.

Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.

Strona główna